‘Gaandeweg is ze zichzelf kwijtgeraakt’
Deze zin deelden ouders tijdens een gesprek over hun dochter. De ouders raakten mij met hun woorden. Kinderen die een last ervaren zijn vaak het zicht op hun krachtbronnen kwijt. Met krachtbronnen bedoel ik de vermogens, kwaliteiten en vaardigheden om (moeilijke) situaties het hoofd te kunnen bieden. Het kan komen door het ‘verliezen’ van vrienden, een andere klas, verhuizing, scheiding, ouders die ruzie maken… noem maar op. Het kind raakt uit balans en raakt zijn krachten kwijt. Zijn superkrachten worden niet (meer) gezien en opgemerkt door het kind zelf. Het kind gaat slecht over zichzelf denken en kan veel negatieve gedachten krijgen. Zijn zelfvertrouwen wordt kleiner. Hoe kan het kind zichzelf weer terugvinden? En terug in zijn kracht komen? Een manier om terug in eigen kracht te komen is oplossingsgericht coachen.
Oplossingsgericht coachen
Oplossingsgericht coachen gaat ervan uit dat het kind zelf de expert is, hij weet welke verandering nodig. Kinderen blijken uitstekend in staat om hun eigen problemen en vragen te onderzoeken en op te lossen. Met oplossingsgericht coachen heeft het kind de ruimte om eigenaar te zijn van zijn veranderingsproces. Door samen met het kind te werken en hem alle kansen en ruimte te geven om te praten over de last, hun eigen oplossing en de stappen die zij voor ogen hebben om hun doel te bereiken, gaat het kind zijn veranderingsproces aan. Bij oplossingsgericht coachen besteed je niet veel tijd aan het zoeken naar de oorspronkelijk oorzaak van het probleem van het kind. Je richt je op de vaardigheid die geleerd moet worden. Praktisch alle problemen kunnen worden opgevat als vaardigheden die nog geleerd moeten worden.
Wondervraag
Je zou het kind een wondervraag kunnen stellen. Het stellen van de wondervraag helpt het kind om een beeld te vormen van de nieuwe realiteit en van de mogelijkheid om de oplossing op te sporen. Je komt zo bij de gewenste toekomst, een situatie waarin de dingen beter gaan en waarin het kind de vaardigheid die hiervoor nodig is al onder de knie heeft. Je hebt vele wondervragen, ik heb voor dit voorbeeld gekozen:
| Wondervraag - toverstokje | |
| Wat als ik een toverstokje had… |  |
| Een toverstokje om mee te toveren zoals een echt tovenaar! |  |
| Dan tover ik jouw probleem weg! |  |
| Als het probleem weg is, wat gaat er dan beter? Wat doe je anders? Hoe zou je je voelen? Wat zou je denken? Zou je dag anders beginnen? Zou je anders naar school gaan? |  |
Vaardigheden
Een vaardigheid is het vermogen om een handeling goed uit te voeren. Om de uitdagingen in het leven aan te gaan kan het leren van bepaalde vaardigheden helpen om makkelijker dingen voor elkaar te krijgen. Praktisch elke vaardigheid is te leren, ieder kind doet dit in zijn eigen tempo en op zijn eigen manier. Bij oplossingsgericht werken bepaal je samen met het kind bepaal je de te leren vaardigheid. De wondervraag kan je hierbij al op weg hebben geholpen.
Probleem: piekeraar, het kind maakt zich snel veel zorgen
Onderliggende superkrachten: nauwkeurig, bedachtzaam en voorzichtig
Vaardigheid: ik kan mijn negatieve gedachten omzetten in positieve gedachten
De vaardigheid van hierboven bepaal je samen met het kind. Je kan hier bijvoorbeeld de kaartjes van Pica gebruiken ‘Van probleem naar vaardigheid’. Voorbeelden van vaardigheden zijn:
Kids’ Skills
De methode Kids’ Skills is goed te gebruiken bij het oplossingsgericht coachen. Ben Furman is psychiater en psychotherapeut en de bedenker van de methode Kids’ Skills. Hij gaat uit van de volgende 15 stappen.
Stap 1-4: zoeken naar vaardigheden
De eerste vier stappen gaan over het zoeken naar de te leren vaardigheid die het probleem uit de wereld helpt. Ouder en kind moeten het eens worden over welke vaardigheid er nodig is en welke voordelen het heeft om deze aan te leren. Tevens bedenken ze er een leuke naam voor. Ook de wondervraag zou je hier kunnen stellen.
Stap 5-8: steun mobiliseren
In de stappen vijf tot en met acht wordt steun bepaald en gevraagd. Bij stap vijf kiest het kind een totemfiguur; een dier of andere figuur dat kan helpen. Wie zou een uitweg uit dit probleem kunnen vinden (dwanggedrag)? Superman! Een dier, stripfiguur, fee, beschermengel, heilige, held - alles mag. Bij stap 6 gaat het kind op zoek naar supporters: wie kunnen helpen om de vaardigheid te leren?
Een jongen van 8 jaar was vaak angstig. Een dagje weg, een uitje, op bezoek gaan: alles riep veel angst op en daarbij ook verzet. Samen met de coach koos het kind een dier die paste bij zijn angstige kant. Hij koos de egel. Als goede eigenschappen zag hij: de egel kijkt goed uit, hij rolt zich op als er gevaar dreigt. Hij koos ook een dier voor moed: de poes, want een poes durft veel, durft muizen te vangen en durft van hoog naar beneden te springen. Beide dieren gingen uiteindelijk met elkaar in gesprek en de jongen ontdekte dat de poes soms iets meer de baas mag zijn dan de egel.
Stap 9-11: oefenen
Het kind gaat nadenken over hoe zijn vaardigheid eruitziet, wie hij gaat vertellen over wat je gaat leren (naar buiten treden), de vaardigheid gaat geoefend worden (hoe en wanner) en het kind bedenkt geheugensteuntjes (aangeven hoe ze herinnerd willen worden aan hun vaardigheid, zoals een codewoord).
Stap 13-15: Gelukt!
Stap dertien is het vieren dat het gelukt is. Deze stap geeft het kind niet alleen iets om zich vast op te verheugen, maar helpt ook om het geleerde te handhaven. Ook gaat het kind bedenken aan wie hij zijn vaardigheid kan doorgeven. Wie kan het ook goed gebruiken? En ten slotte kan het kind de volgende vaardigheid kiezen. Wat wil het kind nog meer leren?
Tot Slot
Als coach werk ik graag oplossingsgericht met kinderen. Bij oplossingsgericht coachen ga je er van uit dat onder (bijna) alle lastige gedragingen een kwaliteit, positieve intentie en/of wens ligt verborgen. Je kijkt naar wat goed gaat en daar pak je op door. Zo kunnen de kinderen de positieve verandering aangaan. Door oplossingsgericht te coachen zet je het kind weer zo in zijn kracht zet dat het op eigen wijze en samen met de mensen in hun sociale omgeving verder kan bouwen naar een meer gewenste situatie. Een kind kan een doel bereiken, hoe klein of hoe groot ook. Het kind heeft een positieve ervaring, wat bijdraagt aan het zelfbeeld en zelfvertrouwen. Dit kind heeft zijn eigen mogelijkheden (her)ontdekt en persoonlijke kwaliteiten en talenten ingezet. Het antwoord zit in het kind zelf, door het kind hiervan bewust te maken is het kind in staat om zelf die antwoorden te zoeken en te gebruiken. Ofwel: terug in eigen kracht!
Oplossingsgericht aan het werk
